Η παλαιοχριστιανική βασιλική του Αγίου Λεωνίδη

Οι πρώτες σκαφικές έρευνες στην περιοχή ξεκίνησαν το 1956 από τον έφορο Εμμανουήλ Χατζηδάκη στην περιοχή νότια του χωριού Κλαυσίου όταν μετά από ραγδαίες βροχοπτώσεις εμφανίστηκε μικρό τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου. Στις πρώτες αυτές έρευνες επιγραφικά και άλλα στοιχεία τεκμηριώνουν την ύπαρξη παλαιοχριστιανικού ναού με καλά σωζόμενο ψηφιδωτό δάπεδο.

Με δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας, υπό τον έφορο Εμμανουήλ Χατζηδάκη και τον επιμελητή Παύλο Λαζαρίδη πραγματοποιείται πληρέστερη έρευνα τη διετία 1958-59 η οποία αναδεικνύει -πέραν του δαπέδου- ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού, στον τύπο της τρίκογχης βασιλικής. Σύμφωνα με τα πρακτικά της Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1958 η ανασκαφή στην περιοχή του Κλαυσίου ανέδειξε κτήριο με τη μορφή τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής με εγκάρσια κλίτη που απολήγουν σε κόγχες (τρίκογχη) και νάρθηκα. Η βασιλική του Αγίου Λεωνίδη έχει διαστάσεις 28x18,5 μέτρα.

Όσον αφορά την ανωδομή της βασιλικής, διατηρήθηκαν σε μικρό ύψος οι περιμετρικοί τοίχοι και η βάση του συνθρόνου στην κόγχη του ιερού. Συγκεκριμένα, στην ανατολική πλευρά του ναού σώζονται τμήματα των τοίχων που φτάνουν τα 1,30 μέτρα ενώ τμήματα από το νότιο κλίτος, το κεντρικό και το νάρθηκα παρουσιάζουν σημαντικές κατολισθήσεις. Παρατηρείται επίσης διαφορά στη στάθμη μεταξύ των κλιτών της βασιλικής που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αρχικά το έδαφος που κτίστηκε ο ναός δεν ήταν ισόπεδο.

Το 1966 πραγματοποιούνται έργα συντήρησης στον παλιοχριστιανικό ναό. Αποσπώνται για συντήρηση τα ψηφιδωτά και επανατοποθετούνται ενώ ακολούθησε η συμπλήρωση της τοιχοδομίας και η τοποθέτηση ξύλινης στέγης , ενδεικτικής των βασιλικών της συγκεκριμένης περιόδου. Τα έτη 1975 και 1990 πραγματοποιούνται εκ νέου εργασίες συντήρησης στην παλαιοχριστιανική βασιλική του Κλαυσίου.