Παραδοσιακά όργανα και σκεύη ζυμωτικής

Η οικοδέσποινα εκτός των άλλων δεξιοτήτων, τις οποίες κατείχε, έρπεπε να γνωρίζει και το ζύμωμα καθώσ συνηθιζόταν - ιδίως στα χωριά - το ψωμί να ζυμώνεται και να ψήνεται στην οικία.

Σκαφίδι

Είναι σκάφη ζυμώματος, μικρότερη της σκάφης πλυσίματος, εντός της οποίας η οικοδέσποινα κοσκίνιζε ή «σίτιζε» - αν πρόκειται να κατασκευασθεί εκλεκτότερο ψωμί όπως λειτουργιές, ψωμί για γάμο, Πάσχα κλπ - αρκετή ποσότητα αλευριού. Το σκαφίδι κατασκευαζόταν από τους «πελεκάνους» με εκβάθυνση τεμαχίου κορμού από πλάτανο.

Η οικοδέσποινα σχημάτιζε λάκκο στο μέσο της μάζας και πρόσθετε στη συνέχεια τη ζύμη που είχε φυλαγμένη από άλλες φορές. Μετά έριχνε ζεστό νερό εντός του λάκκου και αναμείγνυε το νερό με το αλεύρι. Αφού ζύμωνε τη μάζα κι αποκτούσε σφαιρικό σχήμα την εναπόθετε σε ταψί που είχε επαλείψει με λίγο λάδι. Τέλος, ακολουθούσε το πλάσιμο(πάτημα της ζύμης με τις παλάμες), διαδικασία κατά την οποία η ζύμη απλωνόταν και έπαιρνε το σχήμα του ταψιού.

Ξύστρα

Πρόκειται για ράβδο από σίδηρο, χρήσιμη για την απόξεση της ζύμης καθώς είχε ένα πεπλατυσμένο τετράγωνο στο μπροστινό μέρος.

Κόσκινο

Ο κόθρος είναι το ξύλινο (οξυά) έλασμα το οποίο κάμπτεται ώστε να πάρει κυλινδρικό σχήμα. Στο ένα άνοιγμα του κόθρου τοποθετείται λείο δέρμα διάτρητο με οπές μέσω των οποίων μπορούσαν να διαπεράσουν μικροί κόκκοι σίτου και να μείνουν στον πυθμένα. Αυτό το σκεύος(κόθρος + διάτρητο δέρμα) ονομάζεται κόσκινο. Με αυτό κοσκινίζεται το αλεύρι πριν ζυμωθεί και ξεχωρίζουν τα άλλα σώματα ( τρίχες, ξυλάρια κλπ). Ποτέ δε ζυμώνεται ακοσκίνιστο αλεύρι από φόβο μήπως περιέχει ακαθαρσίες.

Σίτα ή ξάρα

Η σίτα είναι κι αυτή κόσκινο με πυθμένα όχι από δέρμα αλλά από ύφασμα «αγανό», ώστε να διαπερνά μόνο το λεπτό αλεύρι και να απομένει το πίτουρο. Υπήρχαν και σίτες με όχι και τόσο «αγανό» ύφασμα ώστε να συγκρατείται και το χοντρότερο αλεύρι. Αυτές ονομάζονταν ψιλόσιτες.

Πλαστήρι

Είναι μία κυκλική σανίδα από ξύλο πλάτανου, συνήθως με ουρά για λαβή. Πάνω στο πλαστήρι πλάθονταν το λειψό γενικά ψωμί αλλά κυρίως τα φύλλα (τα πέτρα) της πίτας.

Πλάστης

Ευθύτατη κυλινδρική ράβδος κατασκευασμένη από ξύλο κρανιάς λόγω της στερεότητάς του. Όπου υπήρχε πλαστήρι (βλ. παραπάνω), υπήρχε και πλάστης για την κατασκευή των φύλλων της πίτας.

Πηγές: Λουκάτος, Δ., (1992). Εισαγωγή στην ελληνική λαογραφία. Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης: Αθήνα

Λουκόπουλος, Δ., (1984). Αιτωλικά οικήσεις σκεύη και τροφαί. Εκδόσεις «Δωδώνη»: Αθήνα - Ιωάννινα

Λουκόπουλος, Δ., (1983). Γεωργικά της Ρούμελης. Εκδόσεις «Δωδώνη»: Αθήνα – Ιωάννινα.